ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

การให้กำเนิดลูกน้อยสามารถกระตุ้นอารมณ์ของคุณแม่ได้อย่างรุนแรง ไม่ว่าจะเป็นความตื่นเต้น ความปิติยินดี หรือความกลัว นอกจากนี้ ยังสามารถทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้อีกด้วย ระดับของภาวะซึมเศร้าสามารถแบ่งได้เป็น ภาวะซึมเศร้าเล็กน้อยและระยะสั้นหรือที่เรียกว่า Baby blues ไปจนถึงภาวะที่รุนแรงและยาวนานอย่างโรคซึมเศร้าหลังคลอดและโรคจิตหลังคลอด

ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด หรือเบบี้บลู
คุณแม่มือใหม่ส่วนใหญ่จะเจอกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอด โดยทั่วไปแล้วจะเริ่มขึ้นภายใน 2 – 3 วันแรกหลังคลอด และอาจยาวนานไปจนถึง 2 สัปดาห์ สัญญาณของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดอาจรวมถึงอาการดังต่อไปนี้:

• อารมณ์แปรปรวน
• เกิดความกังวล
• เกิดความโศกเศร้า
• เกิดความหงุดหงิด
• รู้สึกเกินจะทนไหว
• ร้องไห้บ่อย
• ไม่มีสมาธิ
• ไม่อยากอาหาร
• นอนไม่หลับ

วิธีรับมือกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอด
วิธีต่อไปนี้คือสิ่งที่คุณแม่สามารถทำได้ทันที เมื่อต้องอยู่บ้านกับลูกน้อยในขณะที่กำลังมีภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

• พูดคุยกับครอบครัว เพื่อน หรือคุณหมอเกี่ยวกับความรู้สึกของคุณแม่
• หามืออาชีพผู้ให้บริการด้านการดูแลหลังคลอด หรือผู้เชี่ยวชาญการอยู่ไฟ
• ออกไปพบปะผู้คน หรือทำกิจกรรมร่วมกับคุณแม่มือใหม่คนอื่น ๆ หรือเข้าคลาสโยคะสำหรับคุณแม่
• ใช้เวลากับคุณพ่อให้มากขึ้นจะช่วยรักษาความสัมพันธ์และภาวะทางอารมณ์ที่ดีสำหรับทั้งคุณแม่และคุณพ่อ
• ใช้เวลาในการทำกิจกรรมที่คุณแม่ชอบ

โรคซึมเศร้าหลังคลอด
โรคซึมเศร้าหลังคลอดจะมีอาการซึมเศร้าที่รุนแรงและยาวนานกว่าภาวะซึมเศร้าหลังคลอดธรรมดา และอาจส่งผลกระทบต่อความสามารถในการดูแลลูกน้อยและใช้ชีวิตประจำวันได้ อาการมักจะเกิดขึ้นภายใน 2 – 3 สัปดาห์แรกหลังคลอด ซึ่งอาจรวมถึงอาการดังต่อไปนี้:

• อารมณ์ซึมเศร้า
• อารมณ์แปรปรวนอย่างรุนแรง
• ร้องไห้อย่างหนัก
• มีความยากลำบากในการสร้างความสัมพันธ์กับลูกน้อย
• เก็บตัว ไม่สุงสิงกับใคร
• เบื่ออาหาร หรือรับประทานอาหารมากกว่าปกติ
• นอนไม่หลับหรือนอนมากเกินไป
• มีความเหนื่อยล้าอย่างมาก หรือรู้สึกสูญเสียพลังงาน
• ไม่มีความสุขกับกิจกรรมที่คุณแม่เคยชอบ
• มีอารมณ์โกรธที่รุนแรง
• มีความกลัวว่าจะไม่สามารถเป็นแม่ที่ดีได้
• รู้สึกสิ้นหวัง ไร้ค่า รู้สึกผิด หรือรู้สึกว่าไม่ดีพอ
• สมาธิ ความคิด และความสามารถในการตัดสินใจลดลงอย่างชัดเจน
• รู้สึกกระวนกระวาย
• มีความวิตกกังวลอย่างรุนแรง และมีอาการตื่นตกใจกลัว
• มีความคิดอยากทำร้ายตัวเอง หรือลูกน้อย
• มีความคิดอยากฆ่าตัวตายซ้ำๆ

คุณพ่อมือใหม่ก็อาจมีอาการแบบเดียวกับที่คุณแม่เป็นได้เช่นกัน โดยคุณพ่อที่มีความเสี่ยงต่อโรคซึมเศร้าหลังคลอดมากที่สุดคือ คุณพ่อที่อายุยังน้อย มีปัญหาทางด้านความสัมพันธ์ หรือด้านการเงิน

โรคจิตหลังคลอด
โรคจิตหลังคลอด เป็นโรคความผิดปกติทางอารมณ์ที่รุนแรงและเป็นกรณีที่พบได้ยาก ซึ่งโดยปกติจะเกิดขึ้นภายในสัปดาห์แรกหลังคลอด

สัญญาณของโรคอาจรวมถึงอาการดังต่อไปนี้:

• งุนงงและสับสน
• มีความคิดหมกมุ่นอยู่กับลูกน้อย
• มีอาการประสาทหลอน และมีอาการหลงผิด
• มีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ
• รู้สึกกระตืนรือร้น และตื่นเต้นมากเกินไป
• หวาดระแวง
• มีความพยายามทำร้ายตัวเองหรือลูกน้อย

เมื่อใดที่ควรไปพบแพทย์?
หากคุณแม่มีอาการใด ๆ ที่เกี่ยวกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอด หรือโรคซึมเศร้าหลังคลอด ควรปรึกษาคุณหมอ และพูดคุยกับครอบครัวโดยเร็วที่สุด โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากอาการต่าง ๆ มีลักษณะดังต่อไปนี้:

• อาการนั้นไม่หายไปหลังจากผ่านไป 2 สัปดาห์
• อาการแย่ลงเรื่อยๆ
• อาการเหล่านั้นเป็นอุปสรรคต่อการเลี้ยงดูลูกน้อย
• อาการเหล่านั้นเป็นอุปสรรคต่อการใช้ชีวิตประจำวัน
• มีความคิดที่จะทำร้ายตัวเองหรือลูกน้อย
• มีอาการที่อาจเป็นสัญญาณของโรคจิตหลังคลอด

คุณแม่ต้องไม่กลัวที่จะขอความช่วยเหลือ และรับความช่วยเหลือจากคนรอบข้าง