อาการท้องผูก (สำหรับทารกที่ทานนมผง)

เด็กทารกที่ทานนมผงจะมีโอกาสเกิดอาการท้องผูกมากกว่าเด็กทารกที่ทานนมแม่เพียงอย่างเดียว คุณพ่อคุณแม่มักอยากรู้ว่าอาการท้องผูกของลูกน้อยเกี่ยวข้องกับนมผงที่ให้ลูกทานหรือไม่

ความจริงแล้วเป็นเรื่องยากที่จะบอกว่าลูกน้อยท้องผูกหรือไม่ เนื่องจากเด็กทารกที่สุขภาพดีอาจอยู่ได้หลายวันโดยไม่ขับถ่าย แต่ทารกที่ขับถ่ายทุกวันอาจมีอาการท้องผูกก็ได้

ทำไมการให้ลูกทานนมผงจึงเป็นสาเหตุของอาการท้องผูก
นมแม่จะย่อยง่ายกว่าสำหรับเด็กทารก ส่วนนมผงอาจมีความข้นและย่อยยากกว่าเนื่องจากประกอบด้วยโปรตีนที่มีขนาดใหญ่กว่านมแม่ ดังนั้นนมผงจะใช้เวลาในการย่อยและอยู่ในระบบย่อยอาหารนานกว่า ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้มีโอกาสเกิดปัญหาในระบบย่อยอาหาร เช่นอาการท้องผูกได้

อย่างไรก็ตาม ไม่ได้หมายความว่าทารกที่ทานนมผงทุกคนจะมีอาการท้องผูก หรือทารกที่ดื่มนมแม่ทุกคนจะไม่มีอาการท้องผูกเลย

จะรู้ได้อย่างไรว่าลูกน้อยมีอาการท้องผูก
คุณแม่บางคนคิดว่าหากลูกน้อยไม่ถ่ายเป็นเวลาหลายวัน หรือเกร็งตัวมากเวลาถ่ายคืออาการท้องผูก แต่อาการท้องผูกมักขึ้นอยู่กับลักษณะของอุจจาระมากกว่าความถี่ในการถ่าย หรืออาการเกร็งตัว อย่างไรก็ตาม อาการท้องผูกมักมีอาการต่อไปนี้:

• อุจจาระแข็ง ซึ่งอาจมีลักษณะเหมือนก้อนยาวเล็ก ๆ ก้อนหิน หรือลูกบอลกลม ๆ และอาจมีขนาดใหญ่
• อาการเจ็บปวดเมื่อขับถ่าย เนื่องจากทารกยังพูดไม่ได้ อาการเหล่านี้อาจแสดงออกโดยการโก่งหลัง เกร็งก้น หน้าแดง หรือร้องไห้เมื่อขับถ่าย
• ท้องตึงหรือแข็ง 
• ไม่อยากอาหาร
• ขับถ่ายไม่บ่อย
• อุจจาระมีเลือดปน หรือมีเลือดเมื่อเช็ดก้น

หากลูกทานนมผงเป็นหลัก จำนวนครั้งของการขับถ่ายอาจเกิดได้ตั้งแต่วันละ 5 ครั้ง ไปจนถึง 5 วันต่อครั้ง

การปรับสูตรนมผงเพื่อช่วยในการขับถ่าย
การปรับเปลี่ยนสูตรนมผงที่ให้ลูกทานอาจช่วยให้ลูกขับถ่ายดีขึ้นได้ เนื่องจากลูกอาจมีความไวต่อสารบางอย่างในนมผงชนิดแรก ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการท้องผูกตามมา อย่างไรก็ตามการเปลี่ยนสูตร หรือเปลี่ยนยี่ห้อนมผงที่ให้ลูกทานอาจทำให้อาการแย่ลงได้ โดยเฉพาะหากเปลี่ยนบ่อยมากเกินไป การให้ลูกทานนมผงสูตรใหม่ทุก 1 – 2 วันเมื่อเห็นว่าเขามีอาการท้องผูกอาจไม่ใช่วิธีที่ดีนัก ทางที่ดีควรให้เวลาลูกสักสองสามสัปดาห์เพื่อปรับตัวกับนมสูตรใหม่จะดีกว่า 

จากคำแนะนำของสมาคมกุมารแพทย์อเมริกา การเปลี่ยนสูตรนมผงที่ให้ลูกทานอาจไม่ช่วยแก้ไขอาการท้องผูกก็ได้ ในความจริงแล้วการเปลี่ยนสูตรนมผงอาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดการท้องผูก เนื่องจากลำไส้ของลูกต้องปรับตัวเข้ากับนมผงสูตรใหม่ ดังนั้นคุณหมอจึงมักไม่แนะนำให้เปลี่ยนสูตรนมผงนอกเสียจากจะรู้แน่ชัดว่าอาการท้องผูกเกิดขึ้นจากอะไร

เหตุผลที่ควรเปลี่ยนสูตรนมผง
ในบางสถานการณ์ กุมารแพทย์อาจแนะนำให้เปลี่ยนสูตรนมผงเพื่อแก้ไขอาการท้องผูก เช่นกรณีดังต่อไปนี้:

• ทารกทานยาก มีนิสัยเลือกกิน
• ต้องการธาตุเหล็กเพิ่มเติมในอาหารของทารก

สิ่งที่ไม่ควรทำ
คุณพ่อคุณแม่บางคนเป็นห่วงว่าธาตุเหล็กในนมผงอาจทำให้ลูกเกิดอาการท้องผูก ถึงแม้ว่าอาจเป็นไปได้ แต่ธาตุเหล็กก็เป็นสารอาหารที่สำคัญมากต่อการเจริญเติบโตและการพัฒนาสมองของลูกน้อย ดังนั้นไม่ควรเปลี่ยนให้ลูกทานสูตรที่มีธาตุเหล็กต่ำเด็ดขาด

สมาคมกุมารแพทย์อเมริกาแนะนำว่าเด็กทารกที่ทานนมผง (ไม่ใช่นมแม่) ควรได้ทานนมผงสูตรที่เสริมธาตุเหล็กเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

วิธีบรรเทาอาการท้องผูกในเด็กทารก
หากสงสัยว่าลูกน้อยมีอาการท้องผูก สิ่งที่ควรทำที่สุดคือการปรึกษากุมารแพทย์หรือปัญหาสุขภาพที่ซ่อนอยู่ออกไป แพทย์จะสามารถช่วยยืนยันว่าอาการนี้เป็นอาการท้องผูก และช่วยหาวิธีแก้ไขที่ได้ผลสำหรับทารกน้อยได้