Hiểu về chức năng điều hành của não bộ

Chức năng điều hành (EF – Executive function) là quá trình tư duy giúp bé lập kế hoạch, tập trung, ghi nhớ hướng dẫn và thực hành nhiệm vụ thành công.

Có 3 yếu tố tạo nên nên chức năng điều hành: Bộ nhớ làm việc, Khả năng kiểm soát ức chế và Nhận thức linh hoạt. Cả 3 yếu tố này có mối liên quan và tác động qua lại với nhau.

Chức năng điều hành của não bộ sẽ phát triển trong 5 năm đầu đời nên bố mẹ và thầy cô có thể hỗ trợ con phát triển.

Chức năng điều hành là gì?
Nhà tâm lý học Deborah Phillips từ Đại học Georgetown gọi chức năng điều hành là hệ thống kiểm soát không lưu của bộ não. Tương tự như nhiệm vụ của hệ thống kiểm soát không lưu là quản lý nhiều máy bay khởi hành và hạ cánh với thời gian hoàn hảo, não bộ cũng cần xử lý đồng thời nhiều thông tin, trong đó có cả các thông tin gây nhiễu. Chức năng điều hành không hoạt động tốt có thể dẫn đến nhiều vấn đề. Trước tiên, bố mẹ hãy cùng Mali tìm hiểu 3 yếu tố cấu thành của chức năng điều hành:

Bộ nhớ làm việc
Bộ nhớ làm việc chịu trách nhiệm xử lý thông tin. Khi được phát triển tốt, bộ nhớ làm việc cho phép não bộ quản lý nhiều thông tin cùng lúc, nhằm giải quyết các nhiệm vụ phức tạp và giúp chúng ta hiểu sâu sắc vấn đề. Nếu bộ nhớ làm việc không hoạt động tốt, trí thông minh của con người sẽ bị hạn chế.

Khả năng kiểm soát ức chế
Khả năng kiểm soát ức chế phản ánh khả năng tập trung, điều chỉnh cảm xúc và kiểm soát hành vi trong các tình huống căng thẳng. Đây là kỹ năng cần thiết nếu chúng ta muốn thay đổi một thói quen. Nếu không có kỹ năng này, chúng ta sẽ gặp khó khăn trong việc kiểm soát hành vi của mình và có thể bị coi là “lập dị”.

Nhận thức linh hoạt
Nhận thức linh hoạt là khả năng tiếp nhận nhiệm vụ mới một cách nhanh chóng và thay đổi quan điểm của bản thân. Nếu nhận thức kém linh hoạt, chúng ta sẽ mắc kẹt trong những suy nghĩ cũ kỹ và có tầm nhìn hạn hẹp, dẫn đến thái độ bảo thủ, bất hợp tác.

Làm thế nào để hỗ trợ con phát triển chức năng điều hành?
Chức năng điều hành phát triển trong 5 năm đầu đời.

Con được nuôi dưỡng trong môi trường vui vẻ và giàu sự quan tâm là cách tốt nhất để phát triển chức năng điều hành. Chơi tự do cho con cơ hội rèn luyện khả năng kiểm soát ức chế và trí nhớ làm việc. Chơi nhạc cụ giúp não bộ xử lý các nốt nhạc và phối hợp đồng thời tay phải, tay trái. Khi nói chuyện hoặc chơi với người khác, con sẽ học được cách kiểm soát cảm xúc của mình. Vận động cũng hỗ trợ con phát triển chức năng điều hành. Trong lúc chơi bóng đá, con phải đối mặt với nhiều tình huống khác nhau và việc kiểm soát bóng đòi hỏi sự quyết đoán cũng như nhận thức linh hoạt.

Mặc dù vậy, những điều nhỏ bé hàng ngày cũng có thể tạo nên sự khác biệt. Một nghiên cứu cho thấy đi chân trần 15 phút mỗi ngày có thể giúp con cải thiện trí nhớ làm việc. Nguyên nhân là do khi đi chân trần, con cần suy nghĩ và để ý đến nhiều điều hơn.

Bố mẹ hãy theo dõi video dưới đây:
Executive Function: Your Brain’s Control Center