Tại sao trẻ bị vàng da sau sinh?

Vàng da là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh, với biểu hiện da và mắt bị vàng, nhưng đây thường là tình trạng vô hại. 

Vàng da thường xuất hiện trong vòng 5 ngày đầu đời và tự biến mất trong vòng 2 tuần mà không gây hại gì. 

Nguyên nhân gây vàng da ở trẻ sơ sinh là gì?
Trong hầu hết các trường hợp, vàng da sinh lý xảy ra do gan ở trẻ sơ sinh chưa thể bài tiết được lượng bilirubin dư thừa. Bilirubin là một chất màu vàng, được tạo ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Nếu gan không thể đào thải hết chất này ra khỏi cơ thể, nó sẽ dẫn đến vàng da và mắt.

Trong một số trường hợp, nguyên nhân là do sữa mẹ, có thể vì nồng độ enzyme (β-glucuronidase) trong sữa mẹ tăng lên. 

Trong một số ít trường hợp, vàng da bệnh lý có thể do những nguyên nhân khác như nhiễm trùng, hệ tiêu hóa của bé có vấn đề hoặc bất đồng với nhóm máu của mẹ (bất đồng nhóm máu Rh).

Các triệu chứng của vàng da sơ sinh là gì?
Da và tròng trắng mắt bé có màu vàng. Màu vàng đầu tiên xuất hiện ở mặt và ngực, thường từ 1 đến 5 ngày sau sinh. Vàng da do sữa mẹ xuất hiện vài ngày sau đó.

Bé có nồng độ bilirubin cao có thể có biểu hiện:

• Vàng hơn 
• Lừ đừ và không bú tốt 
• Cáu kỉnh hoặc bồn chồn 
• Cong lưng
• Khóc to

Vàng da là tình trạng thường gặp, nó thường vô hại và tự biến mất từ 1 đến 3 tuần sau sinh.

Chỉ khi mức độ bilirubin quá cao mới có thể gây nguy hiểm. Nếu bé có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào, hãy đi khám bác sĩ.

Phát hiện vàng da sơ sinh bằng cách nào?
Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất và có thể hỏi liệu mẹ và bé có nhóm máu khác nhau hay không. Bác sĩ sẽ đặt một máy đo lên da của bé để kiểm tra mức độ bilirubin của bé, sau đó có thể tiến hành xét nghiệm máu để định lượng bilirubin và xét nghiệm tìm nguyên nhân cũng như cách điều trị. Hơn 50% trẻ sơ sinh có nồng độ bilirubin cao hơn khi chào đời. 

Điều trị vàng da sơ sinh như thế nào?
Quang trị liệu là một phương pháp điều trị phổ biến nhất để giảm độ bilirubin cao. Nhưng ở những trẻ bị vàng da nặng do bất đồng nhóm máu có thể cần được truyền máu, trong đó một lượng máu nhỏ của bé được lấy ra và thay thế bằng máu của một người hiến tặng tương thích. 

Khi nào nên điều trị?
Điều trị được khuyến nghị nếu nồng độ bilirubin đạt:

• 15 mg/dL ở trẻ sơ sinh sau 25-48 giờ 
• 18 mg/dL ở trẻ sơ sinh sau 49-72 giờ
• 20 mg/dL ở trẻ sơ sinh hơn 72 giờ 

Điều gì xảy ra trong quá trình quang trị liệu?
Trong hình thức trị liệu bằng ánh sáng tiêu chuẩn, bé được nằm trong nôi hoặc lồng ấp và tiếp xúc với một loại ánh sáng huỳnh quang được da của bé hấp thụ. Trong quá trình này, chất bilirubin trong cơ thể bé được chuyển đổi thành một dạng khác có thể dễ dàng bài tiết qua phân và nước tiểu hơn. Trẻ bị vàng da có thể cần được điều trị bằng đèn chiếu trong vài ngày. Quang trị liệu không làm hại da của bé.

Quá trình quang trị liệu:

• Bé phải ở trần để da tiếp xúc với ánh sáng nhiều nhất có thể
• Mắt của bé được che phủ để bảo vệ các dây thần kinh ở phía sau mắt (võng mạc) khỏi ánh sáng chói  
• Mức độ bilirubin được đo mỗi ngày một lần

Làm thế nào để điều trị cho bé tại nhà?
Nếu bé bị vàng da nhẹ, hãy đảm bảo rằng bé được bú nhiều và mẹ dành vài phút mỗi ngày cho bé ở trần tắm nắng. Nếu mẹ làm được như vậy, hãy đảm bảo bảo vệ đôi mắt bé và bé không bị quá nóng. Nước và ánh sáng mặt trời đều có thể giúp bé loại bỏ lượng bilirubin dư thừa.