Trầm cảm sau sinh là gì?

Làm mẹ là trải nghiệm tuyệt vời nhưng cũng có thể khiến mẹ choáng ngợp, đặc biệt khi mẹ sinh con đầu lòng.

Nếu mẹ cảm thấy buồn bã, cô đơn, tâm trạng thay đổi thất thường hoặc dễ rơi nước mắt, rất có thể mẹ đang mắc chứng trầm cảm sau sinh.

Trầm cảm sau sinh là gì?
Trầm cảm sau sinh là một loại trầm cảm ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 10 phụ nữ sau sinh, thường do thay đổi hormone kết hợp với các yếu tố về thể chất, xã hội.

Dấu hiệu của trầm cảm sau sinh là cảm giác buồn bã, cô đơn, tâm trạng thất thường và có suy nghĩ ám ảnh về việc tự làm hại bản thân hoặc em bé.

Phân biệt trầm cảm sau sinh và hội chứng Baby blues
Hơn một nửa phụ nữ sau sinh phải trải qua hội chứng Baby blues. Trong khi đó, trầm cảm sau sinh ảnh hưởng đến khoảng 15% các mẹ sau sinh. Cả hai tình trạng này đều có các triệu chứng tương tự nhau như:

• Thường xuyên khóc không rõ lý do
• Cảm giác buồn bã, choáng ngợp
• Chán ăn
• Khó ngủ
• Tâm trạng thay đổi thất thường

Tuy nhiên, các triệu chứng của trầm cảm sau sinh nghiêm trọng hơn: cảm xúc thăng trầm rõ rệt, khóc thường xuyên, cáu kỉnh, mệt mỏi, cảm giác tội lỗi, lo lắng, không thể chăm sóc bản thân, em bé hoặc thực hiện bất kỳ trách nhiệm nào.

Cả hai tình trạng này đều bắt đầu trong tuần đầu tiên sau sinh. Tuy nhiên, hội chứng Baby blues thường tự hết trong vòng hai tuần mà không cần điều trị. Trong khi đó, trầm cảm sau sinh có thể kéo dài hàng tháng và không tự biến mất đến khi được điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần.

Nguyên nhân gây ra trầm cảm sau sinh?
Ở mức độ cơ bản, trầm cảm là hậu quả của sự mất cân bằng các chất hóa học tham gia điều hòa các hoạt động của cơ thể. Mang thai và sinh con có thể gây ra sự mất cân bằng đột ngột này.

Nồng độ estrogen và progesterone, hai hormone sinh dục nữ, tăng lên 10 lần trong thai kỳ, rồi giảm đột ngột sau sinh. Chỉ 3 ngày sau sinh, nồng độ của hai hormone này đã trở lại mức bình thường như trước khi mang thai.

Trầm cảm sau sinh thường bắt đầu trong 4 ngày đầu sau khi em bé chào đời, do đó sự thay đổi đột ngột nồng độ hormone sinh dục nữ có thể là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.

Yếu tố nguy cơ của trầm cảm sau sinh
Hiện nay, nguyên nhân chính xác dẫn đến trầm cảm sau sinh chưa được xác định. Tuy nhiên, những yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mẹ bị trầm cảm sau sinh:

• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh trầm cảm, trầm cảm sau sinh hoặc hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD)
• Có biến chứng trong thai kỳ như có vấn đề về sức khỏe, sinh khó hoặc sinh non
• Mang thai ở độ tuổi dưới 20 hoặc là mẹ đơn thân
• Có em bé cần chăm sóc đặc biệt hoặc em bé hay quấy khóc
• Mâu thuẫn trong hôn nhân hoặc các mối quan hệ
• Hỗ trợ xã hội hạn chế
• Mang thai ngoài ý muốn

Làm thế nào để biết mẹ có bị trầm cảm sau sinh hay không?
Mẹ có thể đang bị trầm cảm sau sinh nếu những triệu chứng dưới đây kéo dài hơn hai tuần:

• Cảm thấy buồn bã cả ngày
• Khóc nhiều
• Ăn quá nhiều hoặc quá ít
• Ngủ quá nhiều hoặc quá ít
• Xa lánh gia đình và bạn bè
• Cảm thấy không kết nối với em bé
• Khó hoàn thành các công việc hàng ngày, bao gồm cả việc chăm sóc em bé
• Cảm giác tội lỗi
• Lo sợ mình là một người mẹ tồi
• Sợ hãi về việc tự làm hại bản thân hoặc em bé

Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức nếu mẹ có bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng kể trên. Trầm cảm sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến mẹ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, nhận thức và cảm xúc của con. Mẹ nên nói chuyện với người mà mẹ tin tưởng hoặc tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế. Trầm cảm sau sinh có thể được điều trị bằng thuốc và tư vấn tâm lý, ngay cả trong giai đoạn đang cho con bú.

Lời cảm ơn
Bài viết về trầm cảm sau sinh được thực hiện với sự hợp tác và hỗ trợ của Quỹ Pranaiya & Arthur Magoffin, nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho bố mẹ và em bé.