Liệt Bell (Liệt dây thần kinh mặt ngoại biên cấp tính) ở phụ nữ mang thai

Liệt Bell là một chứng liệt mặt hiếm gặp ảnh hưởng đến phụ nữ khi mang thai hoặc ngay sau sinh.

Liệt Bell có thể xảy ra muộn vào tam cá nguyệt thứ ba hoặc một thời gian ngắn sau sinh. 

Liệt Bell là gì?
Liệt Bell là một tình trạng yếu hoặc liệt cơ mặt bắt đầu đột ngột và trầm trọng hơn trong 48 giờ, gây đau đớn và khó chịu. Nó được đặt tên theo tên của Sir Charles Bell, một bác sĩ phẫu thuật ở thế kỷ 19 đến từ Scotland, người đã xác định được mối liên hệ giữa tình trạng này với tổn thương thần kinh mặt. 

Nguyên nhân gây ra chứng liệt Bell là gì?
Tình trạng này xảy ra do viêm dây thần kinh mặt – dây thần kinh số bảy dẫn đến liệt. Nguyên nhân chính xác chưa được xác định được, tuy nhiên tình trạng này có liên quan đến nhiễm các loại vi-rút như cúm, herpes, cảm lạnh thông thường và viêm họng; đái tháo đường; khả năng miễn dịch kém; tăng huyết áp mạn tính; béo phì; và căng thẳng mạn tính.

Những ai có nguy cơ xảy ra liệt Bell?
Liệt Bell ảnh hưởng đến nam và nữ là như nhau, nhưng thường ít gặp ở độ tuổi dưới 15 và trên 60. Ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tình trạng này thường gặp hơn trong thai kỳ, thường xảy ra trong tam cá nguyệt thứ ba và trong vòng bảy ngày sau sinh.

Nguyên nhân của liệt Bell ở phụ nữ mang thai
Nguyên nhân chính xác của liệt Bell vẫn chưa rõ ràng. Các chuyên gia cho rằng có thể do viêm dây thần kinh mặt, dây thần kinh điều khiển chuyển động của các cơ trên mặt. Nhưng vì sao xảy ra tình trạng viêm thì không rõ.

Tuy nhiên, tình trạng liệt Bell thường kèm theo các tình huống sau: 

Sự kích hoạt của vi-rút herpes simplex ở vùng thái dương phía sau tai: Sự căng thẳng sinh lý trong thai kỳ có thể gây ra sự kích hoạt các vi-rút herpes simplex tiềm ẩn. Những vi-rút này có thể gây viêm dây thần kinh mặt dẫn đến yếu hoặc liệt mặt.

Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Liệt Bell thường xảy ra ở những người bị nhiễm trùng đường hô hấp trên như cảm lạnh thông thường hoặc cúm.

Tiền sản giật: Tình trạng này thường được dùng để dự đoán tiền sản giật trong thai kỳ với tỷ lệ tăng huyết áp thai kỳ và tiền sản giật cao gấp 5 lần. 

Hội chứng HELLP (tan máu, tăng men gan và giảm  tiểu cầu): Tình trạng có liên quan đến liệt Bell.

Các yếu tố ảnh hưởng khác bao gồm: 

• Đái tháo đường
• Tăng Huyết áp 
• Chấn thương
• Độc chất
• Bệnh lyme
• Hội chứng Guillain-Barré
• Bệnh sarcoidosis
• Bệnh nhược cơ
• Bệnh đa xơ cứng

Các biểu hiện và triệu chứng của liệt Bell

• Khó cười, bĩu môi hoặc nheo mắt
• Mí mắt và khóe miệng rủ xuống 
• Yếu hoặc giật ở bên mặt bị ảnh hưởng
• Khô mắt và khô miệng 
• Chảy nước dãi
• Khó nói
• Mất vị giác
• Khó chịu hoặc đau ở vùng hàm hoặc gần tai
• Ù một hoặc cả hai tai
• Nhạy cảm quá mức với hầu hết các âm thanh lớn
• Đau đầu và chóng mặt 
• Không thể nhướng mày và chớp mắt hoặc nhắm mắt ở bên bị ảnh hưởng
• Chảy nhiều nước mắt do khô mắt 

Chẩn đoán liệt Bell như thế nào?
Bác sĩ của mẹ có thể bắt đầu bằng cách kiểm tra các biểu hiện và dấu hiệu của mẹ. Họ sẽ kiểm tra thính giác để đảm bảo mẹ có thể nghe rõ mọi thứ, bao gồm cả việc kiểm tra tình trạng ù tai. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các chức năng tiền đình của mẹ để đánh giá các triệu chứng về thăng bằng và chóng mặt.

Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tình trạng chảy nước mắt, khám mũi để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng cũng như các vấn đề về ăn uống. Bác sĩ cũng sẽ thăm khám các vết phát ban quanh tai và da đầu.

Không có xét nghiệm cụ thể nào được sử dụng để chẩn đoán liệt Bell. Tuy nhiên, để loại trừ các tình trạng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự và để xác định mức độ liên quan đến dây thần kinh, chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể yêu cầu các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra liệu có tình trạng nào khác không, như đái tháo đường hoặc bệnh Lyme 
• Đo điện cơ (EMG) để xác định tình trạng này có liên quan đến dây thần kinh hay không
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) não và tai để xác định có nguyên nhân thực thể nào gây ra các triệu chứng hay không

Liệt Bell được điều trị như thế nào ở phụ nữ mang thai hoặc cho con bú
Hầu hết các trường hợp liệt Bell đều nhẹ và không cần điều trị vì tình trạng này sẽ tự khỏi trong vòng hai tuần đến một tháng. Trong một số trường hợp, cách điều trị duy nhất cần thiết là bảo vệ mắt không bị khô vào ban đêm hoặc khi làm việc với máy tính. Bệnh nhân có thể được sử dụng  thuốc nhỏ mắt vào ban ngày hoặc thuốc mỡ khi đi ngủ với mục tiêu giúp bảo vệ giác mạc khỏi bị trầy xước, yếu tố rất quan trọng trong việc điều trị liệt Bell.

Các điều trị hỗ trợ khác bao gồm thuốc giảm đau, vật lý trị liệu để kích thích dây thần kinh mặt và ngăn chặn teo các cơ liệt. Trong một vài trường hợp nghiêm trọng hiếm gặp, mẹ có thể cần phải phẫu thuật giải áp thần kinh mặt trước khi sinh. Ngoài ra, thư giãn, uống vitamin tổng hợp, châm cứu, kích thích điện và tập phản hồi sinh học cũng có thể hữu ích.

Các lựa chọn điều trị khác như sử dụng prednisolone điều trị ngắn hạn và thuốc kháng vi-rút có thể được xem xét nhưng thường tránh do lo ngại an toàn trong thai kỳ.

Khi nào cần liên hệ bác sĩ
Sau khi được chẩn đoán liệt Bell, tình trạng này thường sẽ cải thiện trong vòng hai tuần. Tuy nhiên, nó có thể kéo dài từ 3 đến 6 tháng trước khi trở lại bình thường. Hãy thông báo cho bác sĩ nếu các triệu chứng không thuyên giảm hoặc xấu đi.